Ben je weleens moe na het eten, of heb je last van een opgeblazen gevoel? Dan kan het zijn dat je enzymen wat hulp kunnen gebruiken. Maar wat zijn enzymen precies en hoe werken ze? In deze blog vertellen we je alles wat je moet weten over enzymen, wanneer je een tekort hebt en of supplementen kunnen helpen.
Wat zijn enzymen eigenlijk?
Enzymen zijn speciale eiwitten die allerlei processen in je lichaam mogelijk maken en versnellen. Elk enzym heeft zijn eigen taak en zorgt ervoor dat alles soepel verloopt. De naam 'enzym' komt trouwens uit het Grieks en betekent letterlijk 'in gist' - ze werden namelijk voor het eerst ontdekt in gistcellen die suiker omzetten in alcohol.
Het bijzondere aan enzymen is dat ze zelf niet veranderen tijdens hun werk. Ze zorgen er alleen voor dat chemische reacties sneller verlopen. Zonder enzymen zouden de meeste processen in je lichaam veel te langzaam gaan om je in leven te houden. Gelukkig zijn er duizenden verschillende soorten die dag en nacht voor je aan het werk zijn!
Wat doen enzymen in je lichaam?
De meeste mensen kennen enzymen vooral van de spijsvertering. En dat is ook logisch, want daar merk je het direct als er iets niet goed gaat.
De bekendste enzymen zijn dan ook de spijsverteringsenzymen. Deze breken je voedsel af in kleinere stukjes die je lichaam kan opnemen. Denk aan het breken van zetmeel uit brood in suikers, of het opdelen van eiwitten uit vlees in aminozuren. Zonder deze enzymen zou je voedsel gewoon onverteerd door je lichaam heen gaan.
Enzymen doen nog veel meer in je lichaam. Ze helpen bij je stofwisseling, ondersteunen je afweersysteem en zijn betrokken bij allerlei processen rond je hart en bloedvaten. Kortom: enzymen zijn overal waar chemische reacties plaatsvinden.
Verschillende soorten enzymen
Er zijn duizenden verschillende enzymen in je lichaam, maar voor de spijsvertering zijn er drie hoofdgroepen die het belangrijkst zijn. Hieronder leggen we uit welke dat zijn en wat ze precies doen.
Proteolytische enzymen
Proteolytische enzymen breken eiwitten af en worden vooral gemaakt in je maag, alvleesklier (pancreas) en dunne darm. Voorbeelden zijn pepsine (in je maag) en trypsine (uit je alvleesklier). Heb je weleens last van een zwaar gevoel na een eiwitrijke maaltijd zoals vlees, vis of eieren? Dan kunnen deze enzymen je helpen om eiwitten beter te verteren.
Lipase enzymen
Lipase zorgt voor de vertering van vetten en wordt gemaakt in je alvleesklier. Het helpt om vetten op te delen in kleinere deeltjes die je lichaam kan opnemen. Zonder lipase zou je geen vitamines A, D, E en K kunnen opnemen - deze hebben namelijk vet nodig om goed te werken. Bij een tekort aan lipase krijg je soms last van vette ontlasting of een opgeblazen gevoel na vette maaltijden.
Amylase enzymen
Amylase enzymen breken koolhydraten af en worden gemaakt in je speeksel en alvleesklier. Ze zetten zetmeel om in suikers. Daarom wordt brood al zoeter als je er lang op kauwt - de amylase in je speeksel begint direct met het afbreken van het zetmeel. Amylase helpt je lichaam om energie te halen uit pasta, rijst, aardappelen en brood.
Lactase enzymen
Dan hebben we nog lactase, speciaal voor de vertering van lactose, de suiker in melk en zuivelproducten. Veel volwassenen maken vanaf hun 20e steeds minder lactase aan, waardoor ze last kunnen krijgen van buikpijn, winderigheid of diarree na het eten van zuivel. Dit noemen we lactose-intolerantie.
Waar zitten enzymen?
Je lichaam maakt enzymen op verschillende plekken aan, en het begint al in je mond. In je speeksel zitten enzymen die direct beginnen met het afbreken van zetmeel zodra je begint te kauwen. Daarom is goed kauwen zo belangrijk voor een goede spijsvertering.
Je maag neemt het stokje over en maakt maagzuur en pepsine aan om eiwitten aan te pakken. Die zure omgeving is precies wat dit enzym nodig heeft om goed te werken.
Dan is het de beurt aan je alvleesklier. Deze produceert veel verschillende spijsverteringsenzymen en stuurt ze via een buisje naar je dunne darm. In je dunne darm gebeuren de laatste stappen: hier zitten in de darmwand enzymen die de vertering afmaken. En hier worden alle voedingsstoffen ook opgenomen in je bloed.
Enzymen tekort: symptomen en oorzaken
Heb je weleens het gevoel dat je lichaam moeite heeft met het verwerken van voedsel? Of voel je je vaak vermoeid na een maaltijd? Misschien heb je dan te maken met een enzymen tekort.
Herken je deze symptomen?
- Opgeblazen gevoel na het eten, vooral na grote maaltijden;
- Veel last van winderigheid of boeren;
- Losse ontlasting of diarree zonder duidelijke reden;
- Vermoeidheid na maaltijden (alsof eten je energie kost in plaats van geeft);
- Maagpijn, krampen of een vol gevoel in je buik;
- Onverteerde voedselresten in je ontlasting;
- Gewichtsverlies ondanks normaal eten.
Wat veroorzaakt een enzymen tekort?
Ouder worden is een natuurlijke oorzaak: vanaf je 25e gaat de enzymproductie langzaam achteruit. Maar er zijn meer redenen waarom je enzymen tekort kan schieten. Stress, te veel alcohol, bepaalde medicijnen of slecht eten kunnen er allemaal voor zorgen dat je minder enzymen produceert.
Sommige mensen hebben van nature weinig van bepaalde enzymen. Je kent vast wel iemand die geen melk verdraagt, dat komt door te weinig lactase. Of mensen die altijd last hebben van vette maaltijden omdat ze te weinig lipase hebben. Ook ziektes aan je alvleesklier, lever of darmen kunnen ervoor zorgen dat je enzymen tekort komt.
Wat kun je eraan doen?
Gelukkig hoef je niet bij de pakken neer te zitten. Er zijn verschillende manieren om je enzymen een handje te helpen. Start allereerst met je leefstijl: eet rustig en kauw goed, vermijd te grote maaltijden en probeer stress te beperken. Ook bewegen helpt je spijsvertering.
Lukt dat niet genoeg? Dan kunnen enzymen supplementen je helpen om je voedsel beter te verwerken.
De Spijsvertering Support van Mattisson is bijvoorbeeld een goede keuze. Dit supplement bevat alle belangrijke enzymen die we net bespraken: amylase voor koolhydraten, protease voor eiwitten, lipase voor vetten en lactase voor melkproducten. Plus er zit ook nog gember, probiotica en zink bij in.
Zijn enzymen gevaarlijk?
Enzymen zijn niet gevaarlijk om te gebruiken, ze komen immers van nature in je lichaam voor. De meeste mensen hebben er dan ook geen last van. Je kunt in het begin wel wat maagklachten, misselijkheid of hoofdpijn krijgen, maar dat gaat meestal over als je lichaam eraan went. Ook lang gebruik van enzymen is geen probleem.
Tot slot
Enzymen zijn ontzettend belangrijk voor een goede spijsvertering en allerlei andere processen in je lichaam. Herken je symptomen van een enzymen tekort bij jezelf? Dan weet je nu wat je eraan kunt doen. Start eerst met kleine aanpassingen in je leefstijl. Helpt dat niet genoeg? Dan kunnen enzymen supplementen je ondersteunen. Onthoud wel: supplementen zijn een goede aanvulling, maar een gezonde leefstijl blijft altijd de basis!